Cho đến nay, theo Luật Ley Orgánica 3/2018, ngày 5/12/2018 Quy định chung về bảo vệ dữ liệu, trong đó có bảo vệ dữ liệu cá nhân và đảm bảo quyền kỹ thuật số, do Nhà vua Felipe VI của Tây Ban Nha thông qua ngày 5/12/2018, danh tính các nghi phạm vẫn được giữ kín để phục vụ công tác điều tra.
PV đã có buổi trò chuyện với Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng văn phòng Luật sư Kết nối xoay quanh vấn đề pháp lý, dẫn độ giữa hai nước trong trường hợp này.
Việt Nam và Tây Ban Nha đã có Hiệp định tương trợ tư pháp hình sự
PV: Dư luận đang xôn xao về việc 2 công dân Việt Nam bị cáo buộc Hiếp dâm tại Tây Ban Nha. Có ý kiến thắc mắc, nếu bị xác định là có tội, hai công dân trên sẽ bị tuyên và thụ án tại Tây Ban Nha hay Việt Nam. Xin Luật sư giải thích rõ hơn về trường hợp này?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng: Đầu tiên chúng ta phải xác định rõ, khoa học pháp lý các nước có quy định riêng cho mỗi tội danh, trong đó bao gồm cả yếu tố cấu thành hành vi phạm tội. Có những hành vi, ở nước này là vi phạm pháp luật nhưng ở nước khác thì lại không. Trường hợp người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ của một quốc gia châu Âu, có thể sẽ giải quyết theo pháp luật của nước sở tại hoặc bị trục xuất để xử lí theo pháp luật của quốc gia có công dân vi phạm. Điều này tùy vào Điều ước quốc tế và hiệp định tương trợ tư pháp giữa các bên.
Xét theo nguyên tắc quốc tịch, dù ở bất kể nơi nào trên thế giới, mọi công dân Việt Nam có nghĩa vụ phải tuân thủ pháp luật của Nhà nước Việt Nam và pháp luật nước sở tại.
Do đó, theo quy định tại Khoản 1, Điều 6, Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), công dân Việt Nam hoặc pháp nhân thương mại Việt Nam có hành vi phạm tội ở ngoài lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định của Bộ luật này thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Việt Nam. Như vậy, cùng một hành vi, ở nước khác coi là có tội nhưng Bộ luật hình sự Việt Nam coi là không thì không có căn cứ xử lý.
Trường hợp pháp luật hai nước đều coi đó là hành vi phạm tội và đã có Hiệp định dẫn độ giữa hai bên thì người vi phạm sẽ bị dẫn độ và chịu xét xử theo quy định của luật pháp Việt Nam.
Tội danh Hiếp dâm người dưới 18 tuổi được theo quy định tại Điều 141 Bộ luật hình sự năm 2015 của nước ta, người vi phạm có thể chịu mức phạt tù cao nhất đến 10 năm.
PV: Việt Nam và Tây Ban Nha đã ký kết Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự. Trong Hiệp định này có đề cập đến chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự (dẫn độ) công dân hai nước. Vậy trong trường hợp này, hai công dân có được dẫn độ về Việt Nam để xét xử?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng: Về khía cạnh hợp tác tư pháp giữa hai nước, Việt Nam và Tây Ban Nha đã có Thông báo số 34/2017/TB-LPQT về việc thực hiện quy định tại Điều 56 của Luật Điều ước quốc tế năm 2016.
Hình thức dẫn độ được quy định tại Khoản 1 Điều 20 về chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự tại Thông báo này. Thông qua các cơ quan ngoại giao, tư pháp giữa hai nước, việc truy cứu trách nhiệm hình sự có thể chuyển giao giữa các bên nếu xét thấy bên kia điều kiện thuận lợi hơn trong việc thực hiện công tác điều tra, truy tố và xét xử tội phạm.
Khi đó, bên yêu cầu dẫn độ có quyền đề nghị cơ quan tư pháp bên kia cung cấp các thủ tục tố tụng đã áp dụng đối với vụ án và bản sao quyết định được ban hành.
Hiếp dâm tại Tây Ban Nha, mức án lên đến 15 năm tù giam
NĐT: Vậy luật pháp Tây Ban Nha và Việt Nam hiện nay quy định ra sao đối với hành vi hiếp dâm?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng: Theo dự luật được Hạ viện Tây Ban Nha thông qua vào tháng 5/2022, thì quan hệ tình dục không đồng thuận có thể bị coi là tội hiếp dâm và phải chịu án tù lên đến 15 năm. Dự luật cũng quy định, hành vi tình dục phải có sự đồng thuận của các bên. Việc đồng thuận được hiểu là xác nhận bằng lời nói hoặc văn bản, thể hiện rõ ràng ý chí của các bên. Im lặng hay thụ động tiếp nhận thì Tây Ban Nha không coi đó là sự đồng ý.
Tội danh Hiếp dâm của nước ta được định nghĩa, người nào có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân sẽ phạm tội hiếp dâm, đồng thời chịu xét xử theo Điều 141, Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) với mức phạt tù lên đến 10 năm.
PV: Việt Nam quy định, 18 tuổi mới đủ thành niên, trong trường hợp này, phía cáo buộc chỉ mới 17 tuổi. Nếu bị xác định là có tội và xét xử theo luật pháp nước ta, các nghi can sẽ chịu mức án ra sao?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, người từ 16 tuổi trở lên có quyền tự do về tình dục. Hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn hoặc người đã thành niên mà quan hệ tình dục với người chưa đủ 16 tuổi hoặc hành vi mua bán dâm mới là hành vi vi phạm pháp luật.
Nếu quan hệ tình dục với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi mà có trả tiền thì bị xử lý về tội mua dâm người dưới 18 tuổi. Còn hành vi quan hệ tình dục tự nguyện với người từ đủ 16 tuổi trở lên thì không vi phạm pháp luật.
Trường hợp có tố cáo về hành vi hiếp dâm thì cơ quan chức năng sẽ vào cuộc xác minh làm rõ có hành vi quan hệ tình dục hay không và hành vi quan hệ tình dục có trái ý muốn hay không để có căn cứ xử lí theo quy định pháp luật.
Vì thế, với vụ việc này cần chờ kết luận chính thức từ phía cơ quan tố tụng trên cơ sở các căn cứ pháp lí và tiến trình thực hiện thủ tục tố tụng tại nước sở tại.
PV: Việc các cơ quan hành pháp nước sở tại cấm hai nghi can rời khỏi Tây Ban Nha trong khi Việt Nam- Tây Ban Nha đã có Thông báo hợp tác tư pháp, dẫn độ có phù hợp với các điều ước, thông lệ quốc tế và luật pháp hai nước hay không?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng: Nhà chức trách Tây Ban Nha đang trong quá trình điều tra và có những căn cứ ban đầu để khởi tố đối với hai công dân Việt Nam nhưng chưa có quyết định cuối cùng của Tòa án nên việc họ áp dụng hình thức ngăn chặn cấm rời khỏi đất nước đối với nghi can là hoàn toàn bình thường.
PV: Xin cám ơn Luật sư!.
Ngày 2/7, tờ Majorca Daily Bulletin cập nhật diễn biến mới vụ hai nghệ sĩ Việt Nam bị bắt tại Tây Ban Nha với cáo buộc cưỡng hiếp cô gái người Anh 17 tuổi. Cụ thể, Majorca Daily Bulletin viết, hai người đàn ông này vốn là những người có tên tuổi ở quê nhà, đã gặp một cô gái người Anh tại một nhà hàng ở Andratx (thuộc đảo Majorca, Tây Ban Nha).
