“Ăn đong” vì thiếu đơn hàng
Trao đổi với PV, ông Võ Văn Phục, Tổng giám đốc Công ty CP Thủy sản sạch Việt Nam cho biết, nếu như vào thời điểm này năm ngoái, doanh nghiệp ký được hàng loạt đơn hàng xuất khẩu thì nay vẫn phải sản xuất cầm chừng, đơn hàng bị giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái.
Hiện tại, doanh nghiệp này phải “ăn đong” xuất từng container hàng. Chưa kể giá nguyên liệu đang tăng mạnh, khiến họ rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.
“Khi sản xuất nhiều mà đầu ra không có, doanh nghiệp sẽ tồn kho lớn, chi phí lãi vay cao, rất rủi ro. Còn nếu ngưng sản xuất, cán bộ, công nhân nhà máy sẽ rời công ty đi tìm việc khác. Hiện tại, người dân không còn mặn mà trong thả nuôi mới vụ tôm và cá. Điều này sẽ dẫn đến hệ lụy là có đợt thiếu nguyên liệu trầm trọng khi thị trường thuận lợi hơn”, ông Phục nói.
Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta đánh giá, tình hình xuất khẩu tôm đang khó khăn khi sức tiêu thụ không chỉ nhỏ giọt mà giá bán cũng rất thấp.
“Hàng loạt khách hàng lớn ở thị trường Mỹ, EU thông báo lượng tôm tồn kho còn khá nhiều nên hầu như doanh nghiệp không có đơn hàng mới. Nếu có, các đối tác cũng ép giá rất mạnh. Không ít đơn vị vì muốn duy trì sản xuất, đành phải chấp nhận bán với giá vốn, thậm chí lỗ để quay đồng vốn, có tiền trả nợ ngân hàng”, ông Lực chia sẻ.
Đối với ngành cá tra, ông Đỗ Lập Nghiệp, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Nam Việt cho biết, hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp hầu như “đứng hình” sau khi các thị trường chủ lực lao dốc không phanh.
Theo ông Nghiệp, ngành hàng cá tra phụ thuộc rất lớn vào nền kinh tế thế giới. Năm ngoái, do ảnh hưởng của xung đột giữa Nga - Ukraine, thị trường cá tra của Việt Nam chứng kiến một năm bùng nổ, đạt mức kỷ lục chưa từng có khi các nước hạn chế nhập khẩu thủy sản từ Nga. Tuy nhiên, giờ đây cũng từ ảnh hưởng của cuộc xung đột, tình hình lạm phát đã bào mòn túi tiền của người dân khiến sức mua trở nên èo uột.
“Thị trường mà doanh nghiệp mong chờ nhất là Trung Quốc, nhưng sau khi mở cửa trở lại, khách hàng cũng không còn đặt mua nhiều như trước kia nữa. Doanh nghiệp chưa kịp kỳ vọng đã phải hụt hẫng, giờ vừa phải cắt giảm sản xuất, vừa ngóng đơn hàng”, ông Nghiệp nói.
Gánh nặng nguồn vốn vay
Tại hội nghị Tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu tại Tp.HCM mới đây, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) chỉ ra: "Do tình hình lạm phát khiến tiêu dùng tại Mỹ, châu Âu, Nhật Bản... suy giảm. Nhiều doanh nghiệp dù đã ký hợp đồng nhưng khách hàng lại dời lại, khiến lượng hàng tồn kho nhiều và dòng tiền của doanh nghiệp cũng chậm về theo".
Cùng với đó, Phó tổng thư ký VASEP cho biết, nguồn vốn tín dụng hạn chế khiến các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu không có nguồn vốn để mua nguyên liệu, không mua nguyên liệu đúng giá cho nông, ngư dân. Điều này khiến nông, ngư dân hạn chế sản xuất.
“Các ngành xuất khẩu chủ yếu vay USD, trước đây lãi suất vay USD chỉ khoảng 2,1-2,3% thì nay đã lên đến hơn 4%”, ông Nam nói.
Nhiều doanh nghiệp thủy sản đang phải cắt giảm lao động do thiếu đơn hàng.
Theo thống kê của Hiệp hội Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 3 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam chỉ đạt 1,8 tỷ USD, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2022. Đặc biệt, lần đầu tiên xuất khẩu các nhóm mặt hàng đều giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, hai mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành là cá tra đạt 422 triệu USD (giảm 33,1%), tôm đạt 578 triệu USD (giảm 39,4%).
Sự sụt giảm của thủy sản đã được dự báo từ cuối năm ngoái, nhưng với mức giảm sâu như hiện nay dường như nằm ngoài dự tính của các doanh nghiệp.
“Đến nay lượng đơn hàng của các doanh nghiệp giảm 20-50%, lượng tồn kho tăng mạnh. Các chi phí sản xuất như bao bì, vật tư, năng lượng, nhân công…đồng loạt tăng giá. Chưa kể, thủy sản Việt Nam đang bị áp lực cạnh tranh về nguồn cung và giá bán với các nước Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia tại các thị trường lớn”, đại diện VASEP nói.
Báo cáo của VASEP dự báo, nền kinh tế Mỹ, châu Âu, Nhật Bản…và một số thị trường lớn tiếp tục khó khăn nên dự báo xuất khẩu trong quý tới chưa thể thoát khỏi sự ảm đạm. Đặc biệt, giá tôm và cá trên thị trường thế giới đang giảm đáng kể nên ngành thủy sản năm nay sẽ khó đạt được mục tiêu đề ra.
Để hỗ trợ các DN vượt qua cơn bão kép, VASEP đề xuất Chính phủ có gói tín dụng khoảng 10.000 tỷ đồng với lãi suất thấp cho doanh nghiệp thủy sản vay để thu mua và trữ nguyên liệu khi vào vụ thu hoạch; đồng thời kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cho các doanh nghiệp thủy sản được giãn nợ 3-5 tháng cho các khoản vay đến hạn phải trả trong quý 1 và quý 2/2023.
