Xuất khẩu thủy sản tăng và bài toán giữ vững vị thế

Cạnh tranh ngày càng cao tại thị trường Hoa Kỳ

Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, hiện nay, sản xuất tôm nguyên liệu khó khăn vì các chi phí đầu vào cao và thời tiết bất lợi, trong khi nhu cầu của các thị trường chính chững lại khi lượng tồn kho tăng. Các yếu tố này cùng với tác động của lạm phát khiến cho xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ và Trung Quốc là hai thị trường lớn sụt giảm.

Theo ông Hòe, những năm gần đây, ngành tôm Việt Nam tự hào về việc vượt qua Thái Lan để dẫn đầu trong lĩnh vực chế biến hàng giá trị gia tăng, nhờ đó giá bán và lợi nhuận luôn cao hơn.

Cách đây khoảng hơn 10 năm, Thái Lan là nước dẫn đầu về ngành chế biến tôm giá trị gia tăng. Thời đó, các doanh nghiệp Việt Nam chỉ mới bắt đầu làm hàng IQF (đông lạnh) nhưng vì giá thành nguyên liệu tăng dần, sản phẩm mất sức cạnh tranh nên buộc phải chuyển hướng làm hàng giá trị gia tăng để tăng sức cạnh tranh.

Thời điểm hiện nay, Việt Nam đang đứng đầu thế giới trong lĩnh vực chế biến tôm giá trị gia tăng xuất khẩu. Tuy nhiên, trong bối cảnh lạm phát ở nhiều nước trên thế giới, giá xăng dầu và chi phí vận chuyển cao, sức tiêu dùng giảm mạnh… khiến sức tiêu thụ các sản phẩm tôm cao cấp của Việt Nam giảm mạnh đặc biệt ở các thị trường quan trọng như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản…

Mặt hàng tôm xuất khẩu của Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường biến động.

Gửi báo cáo về VASEP, các doanh nghiệp cho biết, Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất thế giới nhưng sản phẩm của Việt Nam trong mấy năm gần đây phải cạnh tranh rất vất vả với hàng giá rẻ từ Ấn Độ, Indonesia, nhất là Ecuador. Đặc biệt trong năm nay khi chi phí vận chuyển hàng từ Việt Nam sang Hoa Kỳ từ mức 4.000 - 5.000 USD/container (40 feet) tăng thêm 4 - 5 lần.

Tại thị trường Hoa Kỳ, sản phẩm tôm Việt Nam phần lớn nằm ở phân khúc hàng giá trị gia tăng nên chỉ chiếm khoảng 10% thị phần. Trong khi đó Ấn Độ và Indonesia chiếm khoảng 20% mỗi nước, còn Ecuador chiếm tới 40% thị phần tôm tại Hoa Kỳ mà Ecuador gần Hoa Kỳ nên có lợi thế cạnh tranh hơn.

Đại diện Công ty CP tập đoàn thủy sản Minh Phú chia sẻ, hiện chi phí sản xuất tôm nguyên liệu của Việt Nam quá cao, so với Ấn Độ và Indonesia cao hơn khoảng 30%, so với Ecuador cao hơn từ 2,5 - 3 lần do sản xuất manh mún, tự phát và chạy theo các mô hình nuôi tôm công nghệ cao, khép kín…

Dự báo trong những năm tới đây, các nước đối thủ ngành tôm như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia sẽ đầu tư máy móc công nghệ để đi vào chế biến sâu sản phẩm tôm.

Vì thế, để tránh mất vị thế dẫn đầu trong chế biến tôm, các doanh nghiệp Việt Nam đang cố gắng đầu tư ngược lại vào khâu nuôi để giảm giá thành, duy trì sức cạnh tranh cao trên thị trường.

Tăng trưởng xuất khẩu sau 1 năm chống dịch

Tháng 8 năm 2021 là giai đoạn giãn cách xã hội chống dịch Covid - 19 ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nên sản xuất thủy sản bị gián đoạn và xuất khẩu rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm qua.

Qua năm 2022, sau khi duy trì ở mức trên 1 tỷ USD liên tiếp từ tháng 3 tới tháng 6, sang tháng 7 xuất khẩu thủy sản Việt Nam đã giảm xuống dưới 1 tỷ USD, và tiếp tục chiều hướng này trong tháng 8/2022 với doanh số 917 triệu USD, thấp hơn 3% so với kim ngạch trong tháng 7/2022.

Tính chung 8 tháng năm 2022, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7.557 tỷ USD, tăng 35,5% so với cùng kỳ năm trước.

Xuất khẩu cá tra trong tháng 8/2022 vẫn giữ được phong độ ổn định với kim ngạch trên 187 triệu USD, tăng nhẹ so với tháng trước, nhưng tăng tới 114% so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù giá xuất khẩu trung bình cá tra sang các thị trường đã giảm nhẹ so với những tháng trước, nhưng cá tra vẫn là sự lựa chọn của nhiều thị trường trong bối cảnh lạm phát kỷ lục ở nhiều nước.

Trong tháng 8/2022, xuất khẩu cá tra sang tất cả các thị trường đều giữ được tăng trưởng 2-3 con số. Lũy kế 8 tháng, xuất khẩu cá tra đạt gần 1,8 tỷ USD, tăng 81% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trừ thị trường Nga chứng kiến xuất khẩu cá tra bị giảm 12% do xung đột với Ukraine làm gián đoạn xuất khẩu trong tháng 3 và tháng 4, còn lại tất cả các thị trường khác đều ghi nhận mức tăng trưởng về nhập khẩu cá tra Việt Nam.

Trong đó, kim ngạch cá tra sang Trung Quốc tăng gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ đạt gần 500 triệu USD, chiếm 29%; xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ chiếm 25% với 428 triệu USD, tăng 90%.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam qua 8 tháng đầu năm 2022 tăng 35,5% so với cùng kỳ.

Sau khi đạt mức cao trên 100 triệu USD vào tháng 3 và tháng 4, xuất khẩu cá ngừ giảm dần trong các tháng tiếp theo. Tới tháng 8/2022, xuất khẩu cá ngừ đạt 85 triệu USD, dù vẫn cao hơn 74% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng chỉ tương đương với doanh số trong tháng 7. Tính chung 8 tháng năm 2022, xuất khẩu cá ngừ đạt gần 734 triệu USD, tăng 54% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, xuất khẩu tôm tụt dốc nhiều nhất trong các sản phẩm thủy sản, từ mức cao đỉnh điểm 456 triệu USD hồi tháng 5, tới tháng 8/2022 thì xuất khẩu tôm hạ xuống còn 356 triệu USD, dù vẫn cao hơn 26% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, xuất khẩu tôm chân trắng đạt 285 triệu USD (tăng 32%); xuất khẩu tôm sú đạt 47 triệu USD, (giảm gần 7%); xuất khẩu tôm hùm tiếp tục đột phá với mức tăng trưởng 163% trong tháng 8 và luỹ kế 8 tháng 2022 tăng gấp hơn 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Lũy kế 8 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm đã chạm mốc 3 tỷ USD, tăng 22,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, tôm chân trắng chiếm 76% với 2,2 tỷ USD, tăng 20%, tôm sú có doanh thu 411 triệu USD, tăng gần 10%.